دریاچه ارومیه واقع در شمال غرب کشور، با حدود ۶۰۰۰ کیلومتر مربع مساحت، بیست‌وپنجمین دریاچه بزرگ جهان محسوب می‌شود. دریاچه زیبا ارومیه سالانه، میزبان گردشگران بسیاری از نقاط مختلف کشور است. در اطراف این دریاچه شور، با قدمت هزاران ساله خود، شهرها و تمدن‌های مختلفی مستقر بوده‌اند و از آن برای کشاورزی و مصارف شخصی، استفاده کرده‌اند. امروز دریاچه ارومیه با خشکی و مشکلات عمده‌ای دست‌وپنجه نرم می‌کند؛ اگرچه عوامل موثر در این اتفاق کاملا مشخص است. اکنون که بلیط ارومیه را رزرو کرده‌اید، حتما سری به دریاچه آن بزنید؛ شاید دلیل خشکی آن را متوجه شدید.
سفری در تاریخ دریاچه ارومیه
دریاچه ارومیه مابین دو استان آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی، واقع شده است؛ اطراف این دریاچه با شهرهایی مانند ارومیه، مهاباد، نقده و پیرانشهر، احاطه می‌گردد. این دریاچه به‌عنوان بزرگ‌ترین دریاچه داخلی ایران، بزرگ‌ترین دریاچه آب شور خاورمیانه و ششمین دریاچه بزرگ آب شور در جهان شناخته می‌شود که از رودخانه‌های سیمینه‌رود، زرینه‌رود، باران‌دوز، تلخه‌رود، گادر، نازلو و زولا سرچشمه گرفته است. دریاچه بزرگ نمکی جهان از دیرباز، به‌عنوان مقصد محبوب گردشگران در فصول مختلف سال، مورد توجه قرار می‌گیرد.
دریاچه بزرگ ارومیه، به‌دلیل موقعیت جغرافیایی ویژه‌ای که دارد، از اهمیت زیست‌محیطی و اقتصادی بسیار بالایی، برخوردار است. این دریاچه در سال ۱۳۵۲، با عنوان پارک ملی در فهرست پارک‌های ملی کشور، قرار گرفت. پارک ملی دریاچه ارومیه، یکی از مهم‌ترین زیستگاههای طبیعی جانوران است که با ۴۶۲۶۰۰ هکتار، یکی از ۹ ذخیره‌گاه زیست‌کره ایران، به‌حساب می‌آید. محیط زیست منحصربه‌فرد این منطقه، محلی مناسب برای سکونت‌گاه پرندگان مهاجر و تولید محصولات شور، خواهد بود.
دریاچه ارومیه در طول تاریخ، شاهد تغییرات متعددی در ابعاد و شرایط خود بوده است؛ اما امروز با کاهش سریع سطح آب و افزایش نمک، با مسائل جدی‌تری روبه‌رو خواهد بود. تلاش‌های بسیاری برای بهبود وضعیت دریاچه ارومیه صورت گرفته است که نتایج موفقی نداشته‌اند؛ اما بهتر است پیش‌از هر اقدامی، دلایل خشکی آن بررسی شود.
این مطلب هم مطالعه کنید:معرفی بهترین سینماهای تهران
تنوع زیستی دریاچه ارومیه
دریاچه شور ارومیه، خالی از ماهی است؛ اما یکی از مهم‌ترین زیستگاههای سخت‌پوست آرتمیا، محسوب می‌شود. سخت‌پوست آرتمیا یکی از منابع اصلی تغذیه پرندگان مهاجر از حمله فلامینگو به‌شمار می‌رود. بر اساس اخبار موجود، آرتمیا در اثر خشک‌سالی‌های مداوم تابستانه، منقرض شده است. همچنین براساس فهرستی از تنوع زیستی پارک ملی دریاچه ارومیه در سال ۲۰۱۴ و ۲۰۱۶، ۴۲ گونه قارچ‌های میکروسکوپی، ۶۲ گونه باکتری و آرکئوباکتر، ۳۱۱ گونه گیاهی، ۲۰ نوع جلبک، ۵ گونه نرم‌تنان دوکفه‌ای، ۲۷ خزنده و دوزیست، ۲۲۶ گونه پرنده و ۲۴ گونه پستاندار را در خود پرورش می‌دهد. همچنین حداقل ۴۷ گونه فسیل نیز در این منطقه یافت شد است.
حوضه آبریز دریاچه ارومیه
دریاچه ارومیه بزرگ‌ترین آبگیر دائمی در آسیای غربی و در شمال غرب فلات ایران است. حوضه آبریز این دریاچه ۵۱.۸۷۶ کیلومتر مربع، معادل بیش‌از ۳ درصد مساحت کل کشور خواهد بود. حوضه آبریز دریاچه ارومیه در مجموع از ۶۰ رودخانه سیراب می‌شود که شامل ۳۹ رودخانه دوره‌ای و ۲۱ رودخانه دائمی یا فصلی است. ورودی‌های اصلی دریاچه ارومیه را رودهای زرینه‌رود، سیمینه‌رود و آجی‌چای یا همان تلخه‌رود تشکیل می‌دهند. در این حوضه آبریز دشت‌های ارومیه، تبریز، بوکان، آذرشهر، بناب، میاندوآب، مهاباد، نقده، سلماس، پیرانشهر و اشنویه وجود دارند که از ارزشمندترین کانون‌های فعالیت کشاورزی و دامداری در ایران به‌شمار می‌روند. همچنین سد بزرگ مخزنی بوکان در حفظ دریاچه ارومیه نقش بسیار پررنگی ایفا کرده است.
خشک‌شدن دریاچه ارومیه
دریاچه ارومیه از اواسط دهه ۸۰، به‌مرور در حال خشک‌شدن است و امروز با خطر خشک‌شدن کامل دست‌وپنجه نرم می‌کند. تصاویر ماهواره‌ای در سال ۲۰۱۵ میلادی نشان می‌دهد که ۸۸ درصد از مساحت دریاچه ارومیه خشک شده است؛ در حالی‌که گزارش‌های قبلی ۲۵ الی ۵۰ درصد خشکی را نشان می‌دهد. در خشک‌شدن آب دریاچه ارومیه عوامل متعددی مانند خشکسالی، احداث بزرگ‌راه، کاهش بارندگی در سال‌های اخیر و استفاده بی‌رویه از منابع حوضه آبریز نقش داشته‌اند که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.
کاهش بارندگی
کاهش بارش برف و باران در سال‌های اخیر را، به‌عنوان دلیل اصلی خشک‌شدن دریاچه ارومیه می‌دانند؛ اما بر اساس بررسی محققان در آمریکا شمالی، کاهش بارندگی تنها ۵ درصد از عوامل موثر در خشک‌شدن دریاچه بوده است. در واقع علت اصلی خشک‌شدن دریاچه، از عوامل انسانی نشات می‌گیرد؛ عواملی مانند راه‌اندازی پروژه‌های جاه‌طلبانه، ساخت بزرگ‌راه ۱۵ کیلومتر روی دریاچه با دریچه کوچک ۱.۲ کیلومتری و … مخرب‌تر هستند.
ساخت سدهای بی‌شمار
شاید دور از تصور باشد؛ اما بیش‌از ۲۰۰ سد تا سال ۲۰۱۲ میلادی، در مرحله بهره‌برداری روی رودخانه‌های حوضه آبریز دریاچه ارومیه بوده‌اند. ساخت سدهای متعدد، یکی از عوامل کاهش میزان آب دریاچه ارومیه محسوب می‌شود. تا امروز بیش‌از ۲۲ سد در آذربایجان غربی استارت خورده است که ۸ مورد از آن‌ها به بهره‌برداری رسید. در آذربایجان شرقی نیز، ۳۶ سد، ساخته شده است که ۲۲ مورد از آن‌ها به مرحله بهره‌برداری رسید؛ همچنین در کردستان نیز ۴ سد، افتتاح شده است.
بنابراین طراحان توانسته‌اند تا کنون ۳۴ سد را بهره‌برداری کنند و مانع از ورود جریان آب به دریاچه ارومیه شوند. امروز ۴۴ سد، روی حوضه آبریز ارومیه قرار دارد که از مهم‌ترین عوامل در خشک‌شدن آب دریاچه ارومیه محسوب می‌شود.
حفر چاه‌های غیر مجاز
یکی دیگر از عوامل خشکی دریاچه ارومیه، می‌تواند حفر چاه‌های غیر مجاز در مسیر دریاچه ارومیه باشد. متاسفانه تا به امروز، حدود ۴۸ هزار حلقه چاه غیر مجاز، در اطراف دریاچه ارومیه و مسیر حوضه آبریز دریاچه حفر شده است. حفر چاه نیز، یکی از عوامل مهم و موثر در خشک‌شدن دریاچه ارومیه، به‌شمار می‌رود.
افزایش دما جهانی
افزایش دمای هوای جهانی نیز، در خشک‌شدن دریاچه ارومیه موثر خواهد بود. در دو دهه گذشته، دما هوا کره زمین ۲ درجه سانتی‌گراد افزایش یافته است که به دنبال آن بارش‌های فصلی کاهش و بحران افزایش گرما هوا تشدید می‌شود. واضح است که این موضوع به‌تنهایی نمی‌تواند عامل خشک‌شدن دریاچه ارومیه باشد؛ چرا که تاثیر جزئی و ناچیزی بر مسئله خشک‌شدن دریاچه ارومیه داشته است. بر اساس میزان بارش‌های سالانه، منطقه ارومیه در حالت مطلوب قرار دارد و در طی ۵۰ سال اخیر، کاهش چشم‌گیری را تجربه نکرده است.
با فلای تودی نگاهی به گذشته دریاچه ارومیه بیندازید
اگر چه دیدن دریاچه خشک‌شده ارومیه، صفایی ندارد؛ اما بلیط هواپیما ارومیه را رزرو کنید تا تجدید خاطره‌ای از دریاچه پرآب ارومیه داشته باشید. فلای تودی با ارائه خدمات راهنما سفر، پیگیری و پشتیبانی ۲۴ ساعته، رزروی آسان و سریع را برای شما رقم می‌زند. اگر وارد وب‌سایت شخصی فلای تودی شوید و اطلاعات سفرتان را درج کنید، می‌توانید فهرستی از گزینه‌های متعدد را دریافت و گزینه مورد نظرتان را رزرو نمایید.
کافیست به درگاه بانکی این وب‌سایت معتبر وارد شوید و از طریق کارت عضو شتاب، مبلغ تعیین‌شده را، بپردازید. اکنون پس‌از رزرو بلیط، سفرتان لغو شده است؛ قوانین مربوط به استرداد بلیط می‌تواند به شما کمک کند. با تکمیل فیلدهای استرداد بلیط، منتظر تماس همکاران ما باشید؛ شما می‌توانید ضمن کنسل‌کردن بلیط، وجه پرداختی‌تان را نیز، دریافت کنید.
